CİHAD

Onbir Eylül 2001’den sonra Amerikalılar İslam’ı hızla öğrenmeye çalıştılar. İslam, yeni yayımlanan birçok kitabın, gazete yorum sayfalarının ve televizyon “açık oturumlarının” önde gelen konularından biri olmaya başladı. Gazete ve televizyonlarda, değişik Amerikan universitelerinden İslam kürsüsü profesörleri, Mısır, Pakistan, Suudi Arabistan ve diğer İslam ülkelerinden bu konuda uzmanlar sık sık yorum yaptılar, sık sık konuk olarak televizyona çıktılar. Bu tür aktiviteler son zamanlarda ivme kaybetmeye başlamışsa da, İslam hala Amerikalıların ilgisini çeken önemli konulardan biri olmaya devam ediyor. Özellikle Cihad sözcüğünün İslam’daki anlamı en çok sorgulanan bir şey olma özelliği taşımaktadır.

Amerika’nın önde gelen sözlüğü, Webster’s Collegiate Dictionary’e, göreCihad (İngilizcesi Jihad olarak yazılır) “İslam adına girilen kutsal bir savaş” tır. Cihad, Usama Bin Laden dahil, birçok Müslüman’ın savaş sırasında kullandığı bir sözcüktür. Bu sözcüğü en son kullanan Saddam Hüsseyin olmuştur. Burda bilinmek istenilen, bu sözcüğün başka anlamı olup olmadığıdır.

Bu konuda yorum yapan bütün İslam uzmanları, Amerikalılar dahil, Cihad’ın esasında “Yaratan’a ermek amacıyla kişisel bir arayış” olduğunu ve sözcüğü başka anlamda kullananların art niyetli olduklarını savunmuşlardır. Bazıları Cihad’la Haçlı Sefer’ini (İngilizcesi Crusade) karşılaştırmışlar ve Haçlı Sefer’inin çok daha kırıcı bir deyim olduğuna değinmişlerdir. Öbür yandan bazı Hiristiyan sözcüleri, Pat Robertson ve Jerry Falwell gibi, Cihad’la şiddeti eşleştirmişler ve İslam’ın Hiristiyanlıktan çok daha savaşsever bir din olduğunu söylemişlerdir. Falwell, söyledikleri için özür dilemişse de, kanımca Amerika halkının genel düşüncelerini dile getirmiştir.

Türkiye’de doğup büyümeme rağmen, Cihad hakkında, 11 Eylül’e kadar, pek düşündüğümü söyleyemem. Fakat sözcük günün konusu olduktan sonra bildiklerimi ve duygularımı gözden geçirmek gereksinimi duydum.

Amerikalılar, Crusade (Haçlı Seferi) sözcüğünü çok sık kullanan bir toplumdur. Örneğin fakirliğe karşı crusade, esrar’a karşı crusade, yolsuzluğa karşı crusade, halkın sık sık duydukları arasındadır. 40 yılı aşan Amerikan yaşamıma dayanarak söyleyebilirimki Crusade sözcüğünün nereden geldiğini bilen Amerikalıların sayısı nüfuslarının yüzde onundan azdır. Crusade, ortaya çıktıktan yaklaşık bin sene sonra, her çaba için kullanılan bir sözcük olmuştur. Bu demek değildir ki Başkan Bush’un terörle savaşı “Crusade” olarak tanıtması doğrudur. Sözcüğün İslam dünyasında yaratacağı rahatsızlığı göz önünde tutup, kullanmaması gerekiyordu. Fakat hem sözcüğün anlamının epey değişmiş olması ve hem de Bush’un herkesçe bilinen gafları, ortalığı yatıştırmada etkili olmuştur.

Belki bilgisizliğimi gösterir ama, Cihad’ın “bir iç arayış” olduğunu ilk kez 1.5 sene önce duydum. Tarih kitaplarımız Cihad’la savaşı birleştiren örneklerle doludur. Örneğin, Osmanlı sultanlarının hemen hepsi, Avrupalılarla savaşı (saldırı vaya savunma olsun) Cihad ilan ederek başlatmıştır. İslam’da “iç arayışı” en iyi dile getiren belki de bizim Sufi şairlerimizdir. Fakat onların bu “iç arayışa” Cihad dedikleri ne bize öğretilmiştir ne de Sufi şairlerin en yücesi Yunus Emre’nin şiirlerinde böyle bir benzetme vardır. Ayrıca, benim köyde okur-yazar olmayanlar dahil, Müslümanların büyük çoğunluğu (benim inandığım), Cihad’ı Webster’de tanıtıldığı gibi algılarlar.

Beni kurcalayan bu gibi düşüncelere, konu hakkında benden fazla bilenler de değinmiş ve sözcüğün, esas anlamının “Tanrı’yla bir olma, onunla birleşme” çabası olduğunu söylemişlerdir. Tarihte her dinin art niyetlilerce istismar edildiğini ve İslam’da da Cihad sözcüğünün, yüzyıllarca istismarından sonra, hak ettiği anlamı kazanma zamanı geldiğini vurgulamışlardır. Aynı zamanda bunlar, İslam dininde reformun, din hürriyetinin getirdiği dinamiklikten dolayı, belkide Amerika’da başlayacağını ve bu reforlar arasında başka dinlerle uyum sağlamının da olacağını dile getirmişlerdir.

Amerika dışındaki ileri gelen Müslümanların bu tür düşünceleri nasıl karşılayacağını bilemem. Fakat başkaları ne yaparsa yapsın, ne derse dersin, uyumluluk, anlayış ve tolerans öğütlemek her insanın ve her dinin görevi olmalıdır. Zengin/fakir ve hür/köle olarak zaten kutuplanmış bir dünyada insanlığı birbirinden daha da uzaklaştıracak pedegojiden vazgeçmemiz gerek. Böyle bir yakınlaşmayı Amerika’da ki Müslümanlar mı yoksa İslam dünyasının içinden birileri mi sağlayacak benim için önemli değildir. Önemli olan ilk adımları atmaktır.

Yorum eklemek istiyorsanız, lütfen buraya tıklayınız...
 

Hicri Köroğlu